Son Üç Dakika

Son yıllarda öyküye olan ilginin artma sebepleri neler?

Kitap okumanın insanı iyileştirdiği, onardığı tartışmasız bir gerçektir. Bunu tartışmaya açanların aklına şaşmam, fakat deneyimsizliğine üzülürüm. Yazmak ve anlatmak yazan için; okumak da, okuyan için terapidir. Denilebilir ki, yazarın anlattığı kendi derdi, kendi hikâyesidir ama okurun öyle mi? Evet, öyledir. Yazarın “anlattığı aslında senin hikâyendir.”

“İnsan kendini yalnızca insanda tanır”, demiş Goethe. Başkasının hikâyesinde, kurgu veya değil, kendimizi seyre dalar, kendi hikâyemizi okur, çözer veya dokuruz. Yazarın içini döktüğü yerde, okur içine döner. Kendisiyle, geçmişiyle, şimdisiyle veya geleceğiyle yüzleşir. Kitap okurken sayfaya diye aynaya bakarız çoğu zaman. Şairin dediği gibi, aynada iskeletimizi görmeye kadar varamasak da, varırız bir tespitin, teşhisin, tedbirin menziline. Hiç değilse kendimizle baş başa kalır, baştan ayağa, şöyle bir muhasebe yaparız. Eleştirilerden kafamızı kaldırır, sağımıza solumuza, önümüze özümüze bakarız.

Edebiyat, kısa bir süre sonra havasız kalan gündelik hayatlarımıza pencereler açar. Hayatlarımızı havalandırır. İçeriyi sadece temiz hava ile değil, yepyeni dünyalar ve hayaller ile doldurur.

Hem öykü yazarları hem de okurlar açısından öyküye dair bir ilginin varlığı belli. Artma meselenin modern hayat ile ilgisi olduğunu düşünüyorum. Öykü etkinlikleri, yarışmalar, öykü kitaplarının yayınevlerince istekle, hatta aranarak yayımlanışı da bu ilginin göstergesi sayılabilir. Tezer Özlü “Kısa öyküyü dünyayı anlatma, görme biçimime en uygun dal olarak görüyorum.” der. Öykü, romana göre yapısı (kısa) modern insanı rahatlıkla yakalayabilecek bir tür. Yani öykü, kısa ve yoğun yapısı, anlam açıklığı ve gündelik hayata denk düşen yalın, dolaysız anlatımı ile modern insanın beklentilerine cevap verebiliyor.

En beğendiğiniz yazarlar kimler?

Özellikle Latin Amerika Edebiyatı ve Rus Edebiyatı vazgeçilmezlerimdir. Latin edebiyatında; Pablo Neruda, Jorge Luis Borges, Julio Cortazar ve Gabriel Garcia Marquez; Rus edebiyatında ise Puşkin, Gogol, Turgenyev, Çehov, Gorki, Tolstoy ve Dostoyevski kitaplarını belirli aralıklarla tekrar tekrar okuduğum yazarlar. Özellikle Rus klasikleri, yolu yazın dünyasından geçen herkesin defaten okuması gereken rehber kaynaklar gibidir.

Özellikle dil açısından Lispector, atmosfer açısından Kafka, kötümserlik açısından Bernhard, sadelik açısından Camus, psikolojik derinlik açısından Zweig ilk aklıma gelenler.

Öykücülere gelecek olursam tabii ki Sait Faik, Tomris Uyar, Sabahattin Ali, Yusuf Atılgan, Onat Kutlar ve Haldun Taner. Günümüz yazarlarından ilk aklıma gelen birkaç isim söylemek isterim: Selim İleri, Deniz Poyraz, Fırat Pürselim ve Polat Özlüoğlu.

Dünya ve Türkiye öykü dünyası aynı yönlerde mi ilerliyor?

Geçmiş, ideolojik anlamda harcanmış yıllar ama aynı zamanda yaratıcılığında olduğu yıllarmış bana göre… Bir yanda yok edicilik bir yanda yaratıcılık.

Yakın tarihe gelecek olursak, henüz kendini bulmuş bir yüzyıl diyebilir miyiz bilmiyorum. Bütün kahramanlar geçen yüzyıllardan kalma. Henüz klasikleri bile hatmetmiş değiliz. Araya karışmış birçok roman ve yazar var.  Bazı şeyler bugün anlaşılıyor, ne dedikleri ne anlatmak istedikleri. Birilerine bir şeyleri hatırlatmak için düğmeye basılmalı, araya sıkışmışları göstermeli, herkes kendi hayatına çok fazla döndü, eskiden dünyaya bakılırdı. Şimdi çokta dünyaya bakıyormuşuz gibi gelmiyor bana. Türkiye’de bir sıkışmışlık var kalıplara esir kalınmışlık oysa edebiyat en özgür olduğumuz alandır. Yinede inancımı kaybetmiyorum ve Türk Edebiyatı’nın güçlü bir öykü damarı olduğuna inanıyorum.  Özellikle genç yazarlar giderek artan oranda öyküye heves ediyorlar ve başarılı örnekler veriyorlar. Bizi ileriye taşıyacak olan genç bir damar, gelecek için en iyi garantidir.